Komiteti Shqiptar i Helsinkit njoftoi se nga verifikimet në terren nisur pas një investigimi të BIRN të vitit 2017, u gjet se ndotja kishte përkeqësuar situatën shëndetësore të banorëve, ndërsa organet shtetërore nuk kishin vepruar.
Pas verifikimeve në terren, të nxitura nga një shkrim i publikuar nga BIRN për ndotjet nga një rafineri nafte, Komiteti Shqiptarë i Helsinkit vlerësoi se banorëve të fshatrave Vidhas dhe Balldren në Papër të Elbasanit u “është cënuar e jetës dhe (ajo) për një jetë të qetë familjare”.
Njoftimi i publikuar të martën thotë se grupi vëzhgues ndoqi situatën në terren dhe gjeti e bisedoi “me banorë të zonës, disa prej të cilëve reflektonin pasoja shëndetësore nga ndotja mjedisore, që vijonte prej disa vitesh sipas referimeve të tyre”. Gjithashtu në raport thuhet se institucionet përgjegjëse për të monitoruar situatën e ndotjes nuk kishin vepruar.
KShH thotë se u nxit nga investigimi i BIRN i publikuar në nëntor 2017. Investigimi gjeti se rafineria, e cila nisi të ndërtohej në vitin 2014, iu shtua problemeve të mëhershme të ndotjes së mjedisin në zonë të shkaktuara nga një numër i madh biznesesh industriale si uzina e ferrokromit, ajo e prodhimit të çelikut e kompanisë “Kurum International”, fabrika të gëlqeres, e tullave refrektare apo disa industri të tjera më të vogla.
Të gjitha këto industri, sipas dokumenteve të siguruara nga BIRN i kanë shkaktuar ndotje në shkallë të gjerë të ajrit, ujërave dhe tokës, si dhe kanë lënë gjurmë në shëndetin e popullatës, e cila vuan në nivele të larta të sëmundjeve tumorale dhe atyre të rrugëve të frymëmarrjes.
Më 21 prill policia e Elbasanit njoftoi fillimin e një procedimi penal ndaj rafinerisë, për “ndotje të ujërave” në bazë të nenit 203 të Kodit Penal.Sipas policisë “gjatë ushtrimit të aktivitetit rafineria shkarkon mbetjet toksike në natyrë duke ndotur ambjentin dhe ujërat në përroin e fshatit Balldren”.
Por KShH që vizitoi zonën në shkurt 2018 thotë se organet shtetërore përgjegjëse nuk kishin vepruar, ndërsa i akuzon ato edhe për “paaftësi për të reaguar ndaj situatës”.“Mosveprimi nga organet kompetente, të cilat (kanë) përgjegjësi dhe funksione për të monitoruar, inspektuar dhe marrë masa të përkohshme apo të përhershme me qëllim ndërprerjen e veprimtarisë ndotëse, është i pajustifikuar dhe jo në proporcion me nevojat e situatës mjedisore të krijuar”, thuhet në njoftim.
KShH thotë po ashtu se do të vijojë “me ndjekjen e rrugëve ligjore të adresimit për zgjidhje të situatës, me qëllim rivendosjen në vend të të drejtave të banorëve të fshatrave” të prekur nga ndotja.