Shkupi dhe Athina lajmëruan se mund ta zgjidhin mosmarrëveshjen e tyre të gjatë duke rënë dakord për emrin e përbërë “Republika e Maqedonisë Veriore” për Maqedoninë, një marrëveshje që pritet të zhbllokojë ofertat e Shkupit për anëtarësim në BE dhe NATO.
Maqedonia dhe Greqia fqinje njoftuan të martën se kanë arritur një zgjidhje kompromisi historike për mosmarrëveshjen e tyre të gjatë, duke rënë dakord se Maqedonia do të përdorë emrin e përbërë “Republika e Maqedonisë Veriore”.
“Mundësia është këtu dhe duhet të kapet, me guxim, pasi kjo është mënyra e vetme patriotike,” tha kryeministri maqedonas Zoran Zaev në një konferencë për shtyp në Shkup.
“Arritëm një marrëveshje të drejtë. Me këtë zgjidhje ne forcojmë identitetin maqedonas etnik dhe kulturor, njëherë e përgjithmonë,” shtoi ai.
Në Athinë, kryeministri grek Alexis Tsipras e quajti marrëveshjen “historike”.
Zaev tha se përkufizimi i gjuhës së vendit do të mbetet “maqedonase”, siç këmbënguli Shkupi në bisedime.
Shtetësia e popullsisë do të përkufizohet si “Maqedonas/Qytetarë të Republikës së Maqedonisë Veriore”.
Sipas marrëveshjes, emri i dakorduar, Republika e Maqedonisë Veriore, do të përdoret ndërkombëtarisht dhe brenda vendit, një çështje që ishte një prioritet për Greqinë.
Lajmi për këtë arritje vjen pasi të dyja palët nisën bisedimet e emrit të ndërmjetësuara nga OKB-ja në fillim të këtij viti, pasi partia e Zaevit erdhi në pushtet në vitin 2017.
Duke zgjidhur mosmarrëveshjen që ka ekzistuar për më shumë se 25 vjet, Maqedonia do të heqë pengesën më të madhe në rrugën e saj drejt pranimit në BE dhe NATO.
Shkupi shpreson që me një zgjidhje në dorë, NATO do t’i japë një ftesë për t’iu bashkuar aleancës dhe BE do të lejojë fillimin e bisedimeve të pranimit këtë verë.
Të dy kryeministrat pritet të nënshkruajnë marrëveshjen gjatë fundjavës së ardhshme.
Zaev tha se marrëveshja do të vihet në një referendum në Maqedoni në vjeshtë.
Por përpara kësaj, ai tha se marrëveshja do të kalojë në parlament për ratifikim në mënyrë që të mos humbasë kohë dhe të lejojë Greqinë të heqë bllokadën e saj mbi anëtarësimin e mundshëm të Maqedonisë në NATO dhe BE.
Komisioneri i zgjerimit të BE-së Johannes Hahn dhe shefja e politikës së jashtme Federica Mogherini u përgjigjën me entuziazëm për marrëveshjen.
“Ne i përshëndesim me gjithë zemër kryeministrat Alexis Tsipras dhe Zoran Zaev për vendosmërinë dhe lidershipin e tyre për arritjen e kësaj marrëveshjeje historike midis vendeve të tyre, gjë që kontribuon në transformimin e gjithë rajonit të Europës Juglindore,” tha Hahn dhe Mogherini në një deklaratë të përbashkët.
Mosmarrëveshja e gjatë ka në qendër kundërshtimin e Greqisë për emrin e Maqedonisë, gjë që e ka shtyrë atë t’i bllokojë fqinjit të saj hyrjen në NATO dhe BE derisa emri i saj të ndryshohet.
Greqia ka këmbëngulur që përdorimi i emrit “Maqedoni” nënkupton një pretendim territorial për vetë krahinën veriore të Greqisë dhe një pretendim për trashëgiminë e lashtë të Greqisë.
Por Maqedonia druhej se ndryshimi i emrit mund të kishte një ndikim negativ në identitetin kombëtar të popullit të saj, shumica e të cilëve thjesht e quajnë veten “maqedonas”.