Kosova mund të mbështetet pjesërisht tek vullneti i mirë i Turqisë – por nuk duhet të harrojë kaq shpejt dëbimin e fundit, të fshehtë dhe shumë të diskutueshëm të gjashtë turqve nga vendi.
Arrestimet e fundit të dy shtetasve turq në Azerbajxhan dhe Ukrainë – të cilët më pas u dëbuan për në Turqi për t’u përballur me akuzat për lidhje të dyshuara me klerikun mysliman të mërguar Fetullah Gulen – i ka shtuar frikën diasporës turke për sigurinë e njerëzve.
Operacioni sekret, që siç pohuan mediat shtetërore turke u zhvillua të enjten e kaluar, e ka bërë të qartë se pas fitores së tij të plotë në zgjedhjet e parakohshme më 24 qershor, Presidenti Rexhep Tajip Erdogan po planifikon të vazhdojë kapjen e kritikëve të tij në diasporë dhe t’i bëjë ata të heshtin.
Ky lajm ka ngjallur frikë të re në Kosovë, ku komuniteti turk pësoi një përvojë të ngjashme kohët e fundit.
Më 29 mars, Policia e Kosovës në mënyrë sekrete arrestoi dhe dëboi gjashtë shtetas turq, siç raportohet pa dijeninë e qeverisë së vendit.
Ndërsa familjet e të deportuarve dhe organizatat e të drejtave të njeriut ende janë shumë të zemëruar për këtë, incidenti duket se është falur nga Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi.
Ai ishte një nga pak udhëheqësit evropianë që morën pjesë në ceremoninë e marrjes së betimit presidencial të Erdoganit në Ankara më 9 korrik.
Pak njerëz në Kosovë pritën që Thaçi të shprehë ndonjë shqetësim të vërtetë ndaj Erdoganit – duke supozuar se Erdogan do kishte pak kohë për të takuar Presidentin e Kosovës gjatë ceremonisë – edhe pse një skandal i tillë, në rrethana normale, me siguri do të kishte acaruar marrëdhëniet mes dy vendeve.
Kur u zbulua dëbimi, Thaçi ishte dukshëm më i heshtur se udhëheqësit e tjerë në Kosovë, duke përfshirë kryeministrin Ramush Haradinaj, kryetarin e Kuvendit Kadri Veseli, si dhe përfaqësues të partive opozitare.
Pasi Haradinaj shkarkoi ministrin e tij të brendshëm dhe shefin e inteligjencës për mosnjoftimin e tij për operacionin, Erdogan – para mijëra turqve – qortoi Haradinajn për veprimet e tij. Ai paralajmëroi gjithashtu Kosovën të presë veprime të ngjashme në të ardhmen. Një kërcënim i tillë duhet të merret seriozisht.
“Shërbimi ynë Kombëtar i Inteligjencës mori gjashtë prej menaxherëve të tyre të lartë gjatë një operacioni në Kosovë dhe i solli këtu. Por unë jam i pikëlluar. Kryeministri i Kosovës ka shkarkuar shefin e inteligjencës dhe ministrin e brendshëm. Tani unë pyes: ‘Hej, kryeministër i Kosovës – kush Ju ka thënë që ta bëni këtë?’ ” Erdogan citohet të ketë thënë.
Megjithatë, Thaçi është ai që duhet të mbajë përgjegjësinë për t’iu përgjigjur këtyre veprimeve, veçanërisht duke pasur parasysh këmbënguljen e tij për rolin e tij të domosdoshëm në politikën e jashtme të Kosovës.
Megjithatë, Thaçi mbeti kryesisht i heshtur për arrestimin dhe dëbimin e gjashtë turqve dhe më pas dështoi të reagojë përsëri kur Erdogan, në përgjigjen e tij ndaj qeverisë së Kosovës, vazhdoi të ndërhyjë në atë që duhet të jenë çështjet e brendshme të Kosovës.
Ndonëse “incidenti” i dëbimit shkaktoi reagime të ashpra në Kosovë (si dhe reagime triumfuese në Turqi), kjo ngjarje u vu në harresë përfundimisht nga zhvillimet e tjera rajonale dhe globale, duke shkuar shpejt drejt harresës kolektive.
Kosova nuk ka marrë asnjë masë as kundër kompanisë turke që besohet të ketë gënjyer autoritetet e Kosovës kur merr leje për të kryer një fluturim komercial nga aeroporti i Prishtinës, ndërsa dyshohet se është përfshirë në deportimin e turqve.
Pyetja që vjen nga ajo përvojë, si dhe nga ajo më e fundit nga Azerbajxhani dhe Ukraina është – a është Kosova duke hapur dyert e saj për vendet e tjera për të ndërhyrë në punët e saj të brendshme përmes heshtjes së saj përballë asaj ngjarjeje?
Dikush mund të argumentojë, natyrisht, se Thaçi thjesht nuk mund të humbiste ceremoninë në Ankara.
Thaçi dhe Erdogan kanë forcuar një marrëdhënie të ngushtë gjatë viteve të fundit. Duke qenë se Thaçi është shmangur nga udhëheqësit perëndimorë që kur u zgjodh president i Kosovës, ishte një rast ideal për të që të udhëtonte jashtë Kosovës, pa pasur nevojë të takonte homologun e tij serb si pjesë e procesit të vështirë të “normalizimit të marrëdhënieve”.
Kosova dhe Turqia në përgjithësi kanë marrëdhënie miqësore dhe vizita e Thaçit në Ankara duhet të shihet në kontekstin e avancimit të kësaj lidhjeje.
Përkundër kësaj, në këto rrethana, vizita mund dhe duhet të kishte shërbyer gjithashtu si një mundësi për Thaçin që të ngrejë çështjen e dëbimit të gjashtë shtetasve turq nga Kosova në një mënyrë shumë të dyshimtë.
Ndërsa Kosova nuk ka arritur të mbrojë veten nga ndërhyrjet e dukshme nga Turqia dhe të reagojë në lidhje me turqit e arrestuar, nuk ka humbur mundësitë për të reaguar ndaj vendeve të tjera në raste të tjera.
Më 10 korrik, Policia e Kosovës arrestoi pesë serbë, të cilët, sipas Kryetarit të Kuvendit Veseli, po kërcënonin pjesëtarët e Forcës së Sigurisë së Kosovës, FSK-së, duke i detyruar ata të largoheshin nga Forca.
Thuhet se një numër i anëtarëve serbë të FSK-së kanë dhënë dorëheqjen për shkak të asaj që autoritetet e Kosovës vlerësojnë si presion të drejtpërdrejtë nga Beogradi.
Në rastin e Turqisë, edhe nëse është tepër vonë tani për çdo veprim konkret në përgjigje të dëbimit të gjashtë shtetasve turq, Kosova duhet të vazhdojë të protestojë të paktën në mënyrë deklarative për veprime të tilla.
Ashtu si në rastin e serbëve, Kosova ka përgjegjësi për të mbrojtur komunitetet jo-shumicë që jetojnë në Kosovë.
Duhet të theksohet gjithashtu se vetë Kosova ka një histori të ndërhyrjes në çështjet e vendeve fqinje.
Kryeministri Haradinaj ka ndarë ndihmë financiare për familjet e të ashtuquajturit Grupi i Kumanovës – një grup i njerëzve të cilët janë burgosur në Maqedoni në lidhje me përleshje të armatosura me policinë.
Një ndihmë e tillë mund të konsiderohet dëshmi se Kosova në njëfarë mënyre mbështeti drejtpërsëdrejti synimet e atij grupi, qëllimi përfundimtar i të cilit mbetet i paqartë.
Dhjetë vite pas shpalljes së pavarësisë, Kosova vazhdon të përballet me probleme serioze brenda dhe jashtë vendit.
Vendi nuk mund të pretendojë të jetë një shtet normal pa mbajtur marrëdhënie të barabarta dhe të drejta me vendet e tjera.
Por me Turqinë, për fat të keq, duket se Kosova jo vetëm që ka falur, por ka harruar edhe atë që ndodhi në tokën e saj vetëm disa muaj më parë.
Ky artikull është shkruar në kuadër të projektit “Ballkani Perëndimor në Udhëkryq: Vlerësim i Aktiviteteve jo-demokratike të jashtme”, që udhëhiqet nga Prague Security Studies Institute. Më shumë informacione lidhur me projektin i gjeni në këtë vegëz: http://www.pssi.cz/special-projects/western-balkans.
