Në një vendim të ri, gjykata më e lartë e Gjermanisë ka kërcënuar të ndalojë përpjekjet e Bankës Qendrore Europiane për të zgjeruar likuiditetin dhe format e tjera të ndihmës për qeveritë e trazuara të eurozonës. Ky vendim i ardhur në mes të një krize të thellë ekonomike mund të detyrojë një ose më shumë vende të dalin nga bashkimi monetar.
Gjykata Kushtetuese Federale e Gjermanisë sapo ka vënë në lëvizje një proces që mund të kulmojë në shpërbërjen e Bashkimit Ekonomik dhe Monetar Europian. Gjykata ka vendosur që, pas një periudhe tranzicioni prej jo më shumë se tre muajsh, Bundesbank nuk mund të marrë pjesë më në Programin e Blerjes së Aseteve të Sektorit Publik (PSPP), në rast se Banka Qendrore Europiane nuk tregon se objektivat e politikës nuk janë “në mënyrë proporcionale me efektet e politikës ekonomike dhe fiskale që vijnë nga ajo”.
Vendimi i gjykatës mbulon periudhën midis blerjeve të para të aseteve të PSPP-së më 9 mars 2015 dhe fazës së riinvestimeve që filloi më 1 janar 2019, duke e ndaluar kështu në mënyrë efektive orën më 8 nëntor 2019, kur blerjet e përgjithshme të PSPP-së arritën në rreth 2.1 trilion euro (2.3 trilion dollarë). Kryesisht në diskutim është një vendim në dhjetor 2018 nga Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Europian (CJEU), i cili vetë përmbante dy elementë kryesorë.
Fillimisht, CJEU vendosi që PSPP nuk e anashkaloi nenin 123 të Traktatit për Funksionimin e Bashkimit Europian (TFEU), i cili ndalon financimin monetar të buxheteve të vendeve anëtare. Së dyti, ajo vendosi gjithashtu se programi nuk shkelte “parimin e proporcionalitetit”, sipas të cilit “përmbajtja dhe forma e veprimit të Unionit nuk do të tejkalojë atë që është e nevojshme për të arritur objektivat e Traktateve”.
Gjykata gjermane nuk e konteston pikën e parë dhe as nuk adreson masat më të fundit të marra për të adresuar pandeminë COVID-19, siç është zgjerimi i PSPP për të përfshirë një Program Blerjesh Urgjente në rast Pandemie prej 750 miliardë eurosh. Por ajo hedh poshtë (me shumë përçmim) konkluzionin e CJEU për parimin e proporcionalitetit. Sipas mendimit të gjykatës gjermane, vendimi i CJEU për këtë pikë shkoi përtej autoritetit të saj ligjor siç përcaktohet në Traktatin për Bashkimin Europian.
Në fakt, gjykata gjermane vë në dyshim hapur kompetencën juridike të CJEU-së, duke sqaruar se ajo do të respektojë vendimet e CJEU, “për sa kohë që CJEU zbaton parimet metodologjike të njohura dhe vendimi që ajo jep nuk është arbitrar nga një perspektivë objektive”. Implikimi, natyrisht, është se CJEU nuk e ka përmbushur këtë kriter bazë.
Duke cituar Nenet 5.1, 5.2, dhe 5.4 të TEU, gjykata gjermane e hedh poshtë edhe më tej këtë pikë. “CJEU vendosi se Vendimi i Këshillit Drejtues të BQE-së mbi PSPP dhe amendamentet e tij të mëpasshme ishin akoma në kuadër të kompetencave të BQE-së”, thonë gjyqtarët. “Kjo pikëpamje nuk merr në konsideratë rëndësinë dhe fushëveprimin e parimit të proporcionalitetit… dhe është e papërshtatshme nga një këndvështrim metodologjik duke pasur parasysh që ai shpërfill plotësisht efektet aktuale të politikës ekonomike të programit”.
Për mendimin tim, është e jashtëzakonshme që gjykata gjermane ka shkuar aq larg sa të kundërshtojë efektet më të gjera të politikës ekonomike të PSPP, mbi dhe përtej asaj që mund të ketë arritur (dhe vazhdon të arrijë) në drejtim të mbajtjes së inflacionit të eurozonës “nën, por afër 2% ”. A thirri gjykata gjermane një panel ekspertësh të përbërë nga Kejsianistë, Monetaristë, Bihevjoristë dhe Marksistë të Vjetër e të Rinj për të siguruar prova për këto efekte të supozuara?
Ne këtë nuk bëhet shaka, sepse situata është shumë e rëndë. Ka sumë pak gjasa që Këshilli Drejtues i Bankës Qendrore Europiane të ofrojë një narrativë që do të bindë gjykatën gjermane se “objektivat e politikës monetare të ndjekura nga PSPP-ja nuk janë proporcionale me efektet e politikës ekonomike dhe fiskale që vijnë nga programi”. Në fund të fundit, PSPP ka qartazi një efekt të rëndësishëm në kushtet me të cilat disa shtete anëtare mund të hyjnë në tregjet e borxhit sovran. Italia është një shembull i dukshëm. Po ashtu është edhe Greqia.
Duke parë përpara, ndërsa deficitet e sektorit publik zgjerohen si rezultat i përgjigjes ndaj pandemisë, blerjet e PSPP-së të borxhit sovran mund të bëhen nxitës të rëndësishëm të kostove të huamarrjes sovrane dhe madje edhe të qasjes në tregun e sovranëve. Nëse Gjermania do të thoshte papritur “nein” për PSPP-në, një ose më shumë vende të eurozonës mund të detyroheshin të dilnin nga bashkimi monetar.
Më keq, vendimi i gjykatës gjermane prek shumë më tepër sesa lidhjen PSPP/borxh i sovranit. Për shembull, gjyqtarët shprehin shqetësime për efektet e blerjeve të aseteve të BQE-së jo vetëm për bilancet e bankave dhe normat e interesit, por edhe për kompanitë fantazmë, dhe kështu me shumë gjasa për çdo kursimtar, huadhënës, pronar pasurish të patundshme dhe për çdo mbajtës të një police sigurimi në eurozonë.
Po, vlerësimet e bilancit të portofolit nënkuptojnë se lehtësimi sasior dhe lehtësimi cilësor ndikojnë në rendimentet dhe çmimet e aseteve, dhe në këtë mënyrë veprimtarinë e vërtetë ekonomike dhe mirëqenien ekonomike të banorëve vendas dhe të huaj. Këto janë çështje të ligjshme që BQE-ja, Parlamenti Europian dhe Këshilli i Europës duhet t’i marrin në shqyrtim. Por ato nuk janë çështje që i takojnë gjykatës gjermane.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Germany’s Judges Declare War on the ECB