Edhe pse prioriteti kryesor sot është frenimi i pandemisë COVID-19 dhe zbutja e pasojave ekonomike që ajo ka shkaktuar, ne nuk duhet të shpërfillim edhe implikimet afatgjata të krizës. Veprimet tona tani përcaktojnë fatin e të gjitha specieve të tjera në planet, e megjithatë ne nuk e keni totalisht nën kontroll natyrën.
Pas shumë muajsh, ekonomia globale po vuan ende nga tronditja e pandemisë COVID-19. Kurrë më parë në kohë paqe, shoqëria jonë moderne e drejtuar nga teknologjia nuk ka përjetuar diçka të ngjashme me këtë.
A do të ketë një “valë të dytë”, pasuar nga më shumë valë të tjera pas kësaj? Kjo pyetje e frikshme tani po shqetëson të gjithë njerëzit në mbarë botën, por veçanërisht politikëbërësit dhe liderët kombëtar. Askush nuk e di përgjigjen. Nuk ka ndonjë manual për një skenar në të cilin një ekonomi botërore e teknologjisë së lartë e ndërlidhur nga zinxhirët e furnizimit global gjunjëzohet nga një patogjen mikroskopik.
Do të ishte gabim që kuptimi i këtij ndalimi të papritur të vlerësohej vetëm nga një perspektivë afatshkurtër. Përparësia e menjëhershme është lufta kundër COVID-19. Pandemia ka pasur pasoja të rënda ekonomike dhe sociale për miliarda njerëz dhe duket se po sjell gjithashtu një ndryshim global të pushtetit politik dhe ekonomik.
Por kriza gjithashtu do të ketë pasoja që do të zgjasin edhe përtej muajve dhe viteve të ardhshme. Nuk është e paarsyeshme të pritet që historianët e ardhshëm ta kujtojnë vitin 2020 si fillimin e një epoke ndryshimesh transformuese. Ky mund të jetë momenti kur, pasi të kemi kuptuar pasojat e mënyrës se si kemi organizuar sistemet tona ekonomike dhe si jemi angazhuar në lidhje me natyrën, ne më në fund të angazhohemi për një zhvendosje vendimtare drejt qëndrueshmërisë.
Në atë rast, koronavirusi do të ketë shërbyer si një alarm zgjimi. Por nëse nuk arrijmë të bëjmë ndryshimet e nevojshme, pandemia e vitit 2020 do të shënojë fillimin e një katastrofe njerëzore të paparë.
Një gjë është tashmë e sigurt: kriza më në fund duhet të na bëjë të heqim dorë nga besimi ynë naiv te progresi njerëzor. Për një kohë tepër të gjatë, thjesht është supozuar se pasojat negative dhe të paqëllimta të rritjes së vazhdueshme ekonomike do të kompensohen ose minimizohen nga frytet e asaj rritjeje. Pavarësisht fakteve të qarta dhe paralajmërimeve të shkencëtarëve, ne bindëm veten se e kemi nën kontroll natyrën. Megjithatë, pavarësisht të gjitha fantazive tona për kolonizimin e hapësirës, e vërteta është se fuqia jonë shtrihet vetëm deri në një pikë të caktuar, zakonisht e përcaktuar nga horizonti i interesave njerëzore. Përtej qëndron gjithçka që ne nuk e dimë ende.
Mësimi i menjëhershëm i krizës së COVID-19 është se civilizimi njerëzor ka urgjentisht nevojë për një ndjenjë më të thellë përgjegjësie. Shumica prej nesh do të ketë arritur tashmë në këtë përfundim subjektivisht. Pyetja është nëse do të veprojmë në mënyrë kolektive për këtë, duke nisur ndryshimet që na nevojiten.
Në planet ka 7.7 miliardë njerëz dhe kjo shifër pritet të rritet në 9.7 miliardë deri në vitin 2050. Kërkesa jonë e pangopshme për burime materiale do të vazhdojë të rritet, duke nënkuptuar që shfrytëzimi ynë i planetit do të vazhdojë të tejkalojë kapacitetin rigjenerues të sistemeve natyrore. Ky realitet ka nisur epokën gjeologjike të quajtur Antropoceni. Për më mirë apo më keq, njerëzimi ka arritur në pikën në të cilën veprimet tona do të përcaktojnë të ardhmen e pothuajse çdo specie tjetër në planet.
Një fuqi e tillë kaq e madhe kërkon një përgjegjësi të madhe. Deri në fillim të Revolucionit Industrial, veprimtaria njerëzore pati pak ndikim relativ në vetë planetin. Tani, ajo ka një efekt krejtësisht disproporcional, gjithëpërfshirës. Rritja e popullsisë dhe konsumi masiv, i nxitur nga përmirësimet eksponenciale të teknologjisë, kanë çuar në një rënie dramatike të burimeve natyrore që dikur dukeshin të pashtershme. Dhe emetimet nga i gjithë ky prodhim kanë bërë që atmosfera të nxehet me shpejtësi marramendëse.
Ne mund të marrim përsipër përgjegjësinë dhe të gjejmë kurajën dhe vizionin për të nisur një Transformim të Madh, ose mund të presim, me sy hapur, Katër Kalorësit e Apokalipsit. Me COVID-19, kalorësi i parë tashmë është shfaqur.
Përballë një zgjedhjeje të tillë, mund të parashtrohen shumë pyetje. Për çfarë qëllimi duhet të vendosim inteligjencën artificiale dhe kompjuterët kuantikë? Shumë do të joshen të zhvillojnë instrumente më të sofistikuara lufte, apo edhe platforma më të rafinuara për konsumatorët. Por ajo që na duhet vërtet është një analizë më e mirë e sistemeve me të cilën mund të përmirësohet shëndeti publik, të ruhet mjedisi dhe të mbahet një klimë e banueshme.
Në të ardhmen, ushqyerja e njerëzimit nuk do të jetë e mundur pa mbrojtur jetën bimore të botës. Duke pasur parasysh një zhdukje masive dhe të paparë të llojeve të bimëve dhe kafshëve, nuk duhet të krijojmë iluzione në lidhje me aftësinë tonë për të përmbushur këtë detyrë themelore. Ndërkohë që pandemia e ka mësuar shumicën e njerëzve që të ndjekin këshillat shkencore në kontekste të caktuara, ne nuk mund të vazhdojmë të refuzojmë ta bëjmë këtë kur vjen fjala për zhvillime edhe më të rrezikshme siç janë ndryshimet klimatike.
Në mënyrë të pashmangshme, ajo që do të udhëheqë Transformimin e Madh do të jetë një detyrë për ekonomitë më të zhvilluara në botë, sepse ato kanë burimet e nevojshme të njohura dhe financiare. Midis tyre, demokracitë perëndimore, në veçanti, duhet të marrin seriozisht idenë e lirisë që ata pretendojnë se përfaqësojnë.
Liria dhe përgjegjësia janë të lidhura ngushtë: Ata që dëshirojnë lirinë i shuajnë përgjegjësitë e tyre me rrezikun e tyre. Kriza e COVID-19 e ka bërë këtë të qartë: për të shmangur bllokimet dhe kufizimet e tjera, fillimisht duhet t’i respektojmë këto.
Ekziston edhe një nënprodukt tjetër i krizës që nuk mund të shpërfillet. Shtetet e Bashkuara dhe Kina aktualisht po shkojnë drejt një konfrontimi mbi lidershipin global. Por si do të duket bota e nesërme? A do të përcaktohet pushteti kryesisht nga epërsia ushtarake, si në të kaluarën? Apo ai do të jetë i lidhur me burime krejtësisht të reja dhe thelbësisht të ndryshme? A do të jetë një kuptim tradicional i pushtetit ai që do ta mbajë të bashkuar botën?
Europës i është ofruar një mundësi e papritur, me kusht që të mos “ngatërrohet” me garën e superfuqive. Përkundrazi, ajo duhet të mbledhë guximin dhe të jetë shembull i përgjegjësisë kolektive që i nevojitet njerëzimit.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Responsibility or Ruin
