Tentativa e djegies së monumentit të kulturës në qendër të Tiranës u komentua si përpjekje për t’i hapur rrugë një tjetër kulle betoni. Kryebashkiaku Veliaj akuzoi pronarët se donin të pengonin shpronësimin dhe kthimin e “Sarajeve” në muze, ndërsa presidenti Meta akuzoi “babëzinë e shfrenuar të betonit”.
Një grup punonjësish nga Policia e Shtetit dhe nga zjarrfikëset po kryenin ekspertimet e fundit mesditën e së martës në vilën e njohur si “Sarajet e Toptanasve” –një ndër të pakëtët monumente të kulturës të mbijetuara në Tiranë, pas tentativës së shkatërrimit të pronës përmes djegies.
Videot e flakëve brenda godinës bënë xhiro në rrjetet sociale mesnatën e së hënës dhe shkaktuan zemërim. Flakët u shuan më pas nga zjarrfikëset, duke bërë të mundur ndalimin e djegies së godinës, një pjesë e së cilës është e ndërtuar me materiale druri.
Policia njoftoi mëngjesin e së martës se zjarri kishte shkaktuar dëme materiale në monumentin e kulturës, por nuk dha detaje në lidhje me shkakun. E pyetur nëse zjarrvënia ishte e qëllimshme, zëdhënësja e Policisë së Tiranës, Elona Qevani i tha BIRN se “ende jemi në veprime e sipër”.
“Sarajet” u ndërtuan rreth viteve 1830-1840 nga familja Toptani dhe është një ndër godinat më të vjetra në Tiranë, e shpallur monument kulture në vitin 1973. Në vitet ‘20 të shekullit të kaluar, aty ishte vendosur Legata e Shteteve të Bashkuara. Pas viteve ’90, prona ka kaluar nëpër një kalvar gjyqësor përpara se t’u kthehej pronarëve.
Përgjatë dekadave të fundit, Tirana ka humbur një mori vilash të vjetra dhe monumente kulture, të cilat janë shembur për t’u hapur rrugën kullave shumëkatëshe prej betoni. Publikimi i videove që tregonin avancimin e flakëve brenda godinës ngjallën spekulime në rrjetet sociale se monumenti i kulturës po digjej gjithashtu për t’u zëvendësuar nga një kullë shumëkatëshe.
Ky hamendësim u mbështet të martën nga kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj dhe presidenti Ilir Meta, të cilët komentuan në kontekste të ndryshme dhe i shtuan ngjarjes elementë të konfliktit politik.
I kritikuar shpesh për lejet e kullave shumëkatëshe në Tiranë, Veliaj akuzoi pronarët e godinës, se përmes zjarrvënies së qëllimshme, po tentonin të ndalonin planet e qeverisë për shpronësimin e “Sarajeve” dhe kthimin e tyre në një muze.
Veliaj publikoi gjithashtu në faqen e tij në Facebook një video të fiksuar nga kamerat e sigurisë pranë “Torre Drinit” të një të riu që vraponte –për të cilin tha se është zjarrvënësi.
“Në mesnatë bisedova me kryeministrin Edi Rama, i cili ka autorizuar shpronësimin e përshpejtuar për ‘Sarajet’ si një nga aktet e para të qeverisë së re. Ta harrojnë që aty do të ketë ndërtim, e ta harrojnë që aty do të ketë zjarr gjersa të bëhet shpronësimi,” shkroi Veliaj, ndërsa shtoi se mes pronarëve kishte edhe ‘politikanë që i vënë natën zjarrin qytetit’.
Në anën tjetër, presidenti Ilir Meta tha se akte të tilla kriminale janë përdorur rëndom vitet e fundit për t’u hapur udhën ndërtimit të kullave, të cilat ai i quajti ‘lavatriçe të pastrimit të parave” në kryeqytet.
“Babëzia e shfrenuar e betonit në Tiranë ka shkatërruar shumë monumente historike, tradicionale, kulturore dhe objekte të rëndësisë së veçantë, ndërkohë edhe ato pak të mbetura rrezikohen të zhduken përgjithmonë,” shkroi Meta në një status në Facebook.
Zjarrvënia te “Sarajet” po hetohet tashmë nga Prokuroria e Tiranës, me dyshimin se akti ka qenë i qëllimshëm.
“Nga pamjet e siguruara ngrihen dyshime për një zjarrvënie të qëllimshme. Po vijohet në drejtim të gjetjes së autorit,” i tha BIRN drejtuesja e Prokurorisë, Elisabeta Imeraj.