Tregtarë e blerës të gjësë së gjallë, rrobave dhe ushqimeve përballen me mungesë të higjienës dhe një mori problemesh në pazarin e përjavshëm të Milotit. Pazari konsiderohet “grumbullim i paligjshëm” prej përfaqësuesve të Autoritetit të Veterinarisë dhe Mbrojtjes së Bimëve, por kërkesat e tyre për mbylljen e tij kanë rënë në vesh të shurdhër.
Prej 15 vitesh Vlash Simoni nga Lezha është klient i rregullit i pazarit të Milotit në Kurbin. Një treg tradicional i gjësë së gjallë dhe produkteve ushqimore, që siç thonë ata që punojnë aty funksionon që prej vitit 1920.
Por edhe pse blerës i rregullt, Simoni thotë se tregu që mbledh qindra tregtarë nga gjithë veriu i vendit nuk ka asnjë kusht higjenik dhe as kontroll.
“Prej 15 vitesh unë vij rregullisht çdo të diel në tregun e Milotit për të bërë Pazar,” thotë Simoni, që tregon se drejt këtij tregu e shtyjnë çmimet e lira.
“Më shumë blej produkte të konsumit sepse janë me çmim shumë të mirë,” shpjegoi ai.
Gjendja e tregu në Milot, ku çdo të diel mblidhen qindra banorë për të shitur bagëti, produkte ushqimore dhe produkte industriale është edhe sipas institucioneve monitoruese jashtë çdo standardi.
Ded Rama, përgjegjësi për Lezhën i Autoritetit të Veterinarisë dhe Mbrojtjes së Bimëve, AKVMB, një institucion që ka për detyrë kontrollin për kafshët, thotë se ka kërkuar disa herë mbylljen e pazarit por shkresat kanë rënë në vesh të shurdhët dhe asnjë institucion nuk i ka përkrahur.
“Aty nuk është treg por një grumbullim i paligjshëm i njerëzve që vinë nga gjitha zonat veriore,” tha Rama.
“Ne si institucion jemi çdo të diel në terren por nuk mund të veprojmë të vetëm,” shtoia ai.
Vetë tregtarët që paguajnë tarifa vendore dhe taksa për tregtinë janë të pakënaqur me kushtet. Probleme të ngjashme me tregjet e gjësë së gjallë ka thuajse në të gjithë vendin. Raste të shitjes së gjësë së gjallë pa kushte apo në rrugë janë raportuar në Fier, Lushnje dhe zona të tjera të vendit.
Një plan i qeverisë për të disiplinuar shitjen e mishit dhe bagëtive të gjalla përmes tregjeve të kontrolluara me veterinerë është përballur me rezistencë nga fermerët që hasin në vështirësi dhe në mungesën e thertoreve.
Pazari 100 vjeçar
Pazari i përjavshëm në Milot është një traditë e vjetër. Tregtarët thonë se ai funksionon që prej 1920. Tregtarët e gjësë së gjallë janë të parët që mbërrijnë aty pa gdhirë me gjedhë, derra apo pula të ngarkuara në kamionçina apo makina të përshtatura me karroceri.
“Unë zgjohem në 3 të mjesit dhe vij çdo të diel këtu në Milot për të tregtuar bagëti,” thotë një tregtar i vjetër nga një fshat i Kukësit, i cili theksoi se këtë ritual e bënte prej 20 vitesh.
“Me këtë profesion jetoj por nuk me duket aspak normale që ky pazar i vjetër të lihet në këtë gjendje”, shtoi ai.
Më pas vijnë të tjerët. Ata që shesin rroba të përdorura mbi thasë të shtruar në sheshin e mbuluar me zhavorr, ata që shesin produkte ushqimore dhe të ngjashme në tezga të sajuara dhe të tjerë që tregtojnë punime artizanale druri e hekuri buzë rrugës.
Tregu është gjithmonë plot. Qindra njerëz nga qytete e fshatra të veriut zbresin aty për të shitur apo për të blerë.
Blerësit janë të qartë se kushtet në të cilat bëhet pazari i gjësë së gjallë, i përzier me atë të rrobave të përdorura, punimeve artizanale dhe tregtinë e fruta-perimeve nuk janë normale.
“Jam i vetëdijshëm sepse nuk ka asnjë lloj kontrolli dhe gjithçka tregtohet në mes të pluhurit dhe baltës”, thotë Vlash Simoni.
Por ai thotë se nuk ka shumë zgjidhje për shkak të situatës së tij ekonomike. Simoni që udhëton nga Lezha në Milot thotë se pazari i del me leverdi, pasi në treg mallrat janë më të lira dhe ai mund t’i përballojë financiarisht.
Një refren të ngjashëm dëgjon edhe prej konsumatorëve të tjerë. Shumica e shfrytëzojnë tregun pasi çmimet e tij janë mjaft më të lira.
Rrezik serioz
Por Dedë Rama, përfaqësuesi i i AKVMB për Lezhën, një institucion i krijuar me një vendim të qeverisë në shtator të vitit që shkoi dhe që ka për detyrë të garantojë mbrojtjen e kafshëve, bimëve dhe parandalojë sëmundjet që mund të rrjedhin prej tyre thotë se pazari duhej të ishte mbyllur.
Ai në fakt është bllokuar më parë në vitin 2016 pas alarmit për gjedhë të sëmura, por është rikthyer të funksionojë njëlloj edhe në vijim.
“Unë mendoj se ky pazar duhet bllokuar sa më parë, pasi është një rrezik serioz për shëndetin e konsumatorit, tha Rama. “Shpresoj të veprohet sa më shpejt,” shtoi ai.
Por Rama thotë se AKVMB nuk ka mundësi të ndërhyjnë përtej konstatimit të situatës dhe pranisë së përjavshme në treg për të kontrolluar bagëtinë që shitet.
“Përmes shkresave kemi kërkuar dhe mbështetjen e institucioneve të tjera, por deri tani nuk kemi gjetur bashkëpunim,” shpjegoi ai.
Tregtarët vetë janë të pakënaqur me kushtet. Tahir Murati, i cili paguan për të shitur në një cep të rrugës thotë se kushtet janë skandaloze.
“Këtu jena në pazarin e pulave dhe të zogjve, këtu është një maskaradë,” tha ai.
“Këtu jo me u ruajt nga COVID-i, por këtu është rrezik të bjerë ndonjë kolerë e me qit fare tanë Shqipnin”, shtoi Murati.
Megjithatë, Murati shprehet se është i detyruar të dalë aty çdo fundjavë bashkë me gruan. Ai thekson se ata paguajnë privatisht për një cep të rrugës në të cilin shesin dhe se me këtë sigurojnë të ardhura për jetesë.
Përmirësimi i tregut është premtuar disa herë por për vite askush nuk ka vënë dorë.
Kreu i Njësisë Administrative të Milotit, Tan Preçi thotë se projekti i tregut të ri është gati por është në pritje të miratimit nha qeveria.
“Bashkia e Kurbinit ka bërë gati projektin e tregut të Milotit me të gjitha standardet,” tha ai. “Presim të miratohet fondi nga qeveria dhe menjëherë të nisin punimet, për t’i dhënë zgjidhje kësaj problematike mjaft të madhe”, shtoi Preçi.
Por pak prej atyre që zbresin çdo të diel në këtë pazar i besojnë premtimet e autoriteteve, pasi situata përrreth tyre nuk ndryshon prej vitesh.