Festivali i Shën Trifonit dhe vallja zinxhir, trashëgimi e kroatëve etnikë në Gjirin e Kotorrit në Mal të Zi, dhe xhubleta tradicionale shqiptare, u shtuan në Listën Përfaqësuese të UNESCO-s të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit të martën.
Ndërsa veshja tradicionale shqiptare u propozua nga Ministria e Kulturës e Shqipërisë, festa dhe vallja e Shën Trifonit u propozuan nga Ministria Kroate e Kulturës dhe Medias, në bashkëpunim me shoqatat e kroatëve të Bokës në Kroaci.
Ministrja e Kulturës dhe Medias e Kroacisë, Nina Obuljen Korzinek, tha se vendimi i UNESCO-s do të shpëtonte trashëgiminë e kroatëve në Gjirin e Kotorrit.
“Kjo trashëgimi e jashtëzakonshme është dëshmi e pranisë mijëravjeçare të kroatëve në Gjirin e Kotorrit. Ajo është e rrënjosur thellë në mentalitetin e njerëzve dhe është një pjesë e rëndësishme e jetës së tyre sot”, tha Obuljen Korzinek për mediat.
“Promovimi i trashëgimisë kulturore që kroatët krijuan për shekuj në Gjirin e Kotorrit duhet të jetë gjithashtu lidhja midis Kroacisë dhe Malit të Zi”, shtoi ajo.
Në vendimin e saj, UNESCO tha se kroatët me origjinë nga Gjiri i Kotorrit kanë formuar komunitete të lidhura ngushtë në qytetet kroate të Rijekës, Zagrebit, Pulës, Dubrovnikut dhe Splitit që nga shekulli i nëntëmbëdhjetë, ku festojnë çdo vit festën e Shën Trifonit.
Më 16 dhjetor 2021, UNESCO shtoi trupën folklorike Boka Navy në listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit. Boka Navy është shtylla kurrizore e festimeve të përvitshme të ditës së Shën Trifonit, që festohet më 3 shkurt, dhe merr pjesë në festimet në qytetet bregdetare të Kotorrit, Tivat dhe Herceg Novi.
Në këtë ditë, vallja mesjetare “Kolo” performohet si një ngjarje qendrore gjatë festave, e shoqëruar nga orkestra muzikore.
Boka Navy u përfshi në Regjistrin e Pasurive Kulturore të Malit të Zi në vitin 2013, ndërsa ish-qeveria malazeze e sugjeroi organizatën për listën e UNESCO-s në vitin 2017.
Më 29 nëntor, Ministrja e Kulturës e Shqipërisë, Elva Margariti, vlerësoi vendimin e UNESCO-s për të përfshirë xhubletën tradicionale shqiptare në Listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale.
Xhubleta është një veshje tradicionale, e përdorur kryesisht nga gratë në veri të Shqipërisë dhe e përbërë nga disa shajaku të trashë të zi, e ngushtë në bel dhe e gjerë në fund. Shqipëria e paraqiti kërkesën në UNESCO vitin e kaluar.
“Xhubleta dikur përdorej në jetën e përditshme që nga mosha e pubertetit, duke treguar statusin social dhe ekonomik të mbajtësit të saj. Megjithatë, përdorimi dhe prodhimi i saj kanë qenë në rënie gjatë dekadave të fundit për arsye socio-politike dhe ekonomike”, thekson faqja e UNESCO-s.