Ndihmës Sekretari i Shtetit për Çështjet Ndërkombëtare të Narkotikëve dhe të Zbatimit të Ligjit Todd Robinson zgjodhi të japë mesazhin e tij kryesor gjatë vizitës në Shqipëri për udhëheqësit e institucioneve relativisht të reja të drejtësisë, duke lavdëruar punën e deritanishme, duke nënvijëzuar rëndësinë që shqiptarët dhe aleatët perëndimorë të vendit i kanë dhënë rivendosjes së shtetit të së drejtës në vend dhe duke i kërkuar “të vijojnë punën.”
Robinson, i cili më herët ka punuar në ambasadën e SHBA-së në Shqipëri, pati takime me kryeministrin Edi Rama dhe me zyrtarë të tjerë, por mesazhi kryesor i vizitës, i publikuar në mediat sociale të ambasadës, duket se ishte një mbështetje e plotë dhe e paekuivok e reformës në drejtësi dhe luftës kundër korrupsionit.
“Sot shqiptarët po bëjnë hapa të guximshëm për të nisur reforma të vështira. Dhe unë dua që të gjithë ju ta dini se unë dhe kolegët e mi në Uashington e njohim punën tuaj të palodhur,” deklaroi Robinson në takimin me krerët e sistemit të drejtësisë. Ndërsa shtoi se Departamenti i Shtetit ishte i vetëdijshëm për vështirësitë që hasen në forcimin e demokracisë dhe rritjen e llogaridhënies, ai i nxiti zyrtarët e drejtësisë të vijonin përpara, sepse, siç tha, shqiptarët shohin me shpresë nga drejtësia.
“Dhe unë do t'ju nxisja, e para, të dini se po sillni ndryshim dhe, e dyta, të mos dorëzoheni, të vazhdoni…Ne do mbështetemi te ju si partnerë në luftën kundër krimit ndërkombëtar dhe korrupsionit në Ballkanin Perëndimor…por më e rëndësishmja, qytetarët e zakonshëm shqiptarë besojnë te ju…dhe unë mund t'jua premtoj se teksa ju vazhdoni punën tuaj, qeveria e Shteteve të Bashkuara do jetë partneri juaj në këtë dhe do ecë krah jush në mbështetjen tuaj dhe të Shqipërisë.”
Reforma në Drejtësi nisi në Shqipëri në vitin 2016 por u deshën tetë vjet që procesi fillestar i vetingut të zyrtarëve të drejtësisë të filtronte pjesën më të madhe të subjekteve dhe u deshën katër vjet që struktura e re hetimore kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, SPAK dhe gjykata respektive GJKKO, të mund të themeloheshin.
GJKKO dha vendimin e parë me burg për një ministër në shkurt të vitit 2022 duke i hequr lirinë Saimir Tahirit, i dënuar për abuzim me detyrën në çështjen e lidhur me një grup trafikantësh droge ndërsa më pas, në burg përfundoi ish-ministri i mjedisit Lefter Koka për korrupsion dhe pastrim parash. Në korrik 2023, ish-zëvendëskryeministri Arben Ahmetaj u arratis nga vendi, pasi u akuzua për korrupsion dhe pastrim parash ndërsa në dhjetor, ish-kryeministri Sali Berisha u vendos në arrest shtëpie, i dyshuar për korrupsion. Të gjithë zyrtarët e mësipërm janë deklaruar të pafajshëm.
Presioni mbi sistemin e ri të drejtësisë është sakaq i lartë me të dyja palët politike që shprehin pakënaqësi në mënyra të ndryshme. Opozita akuzon SPAK se është vegël në duart e qeverisë ndërsa qeveria pretendon se hetuesit kundër korrupsionit po sillen në mënyrë të paedukatë. Në një intervistë, kryeministri Edi Rama sulmoi hetuesit duke sugjeruar se bastisjet e tyre janë “shfaqje e shëmtuar”.
Aktualisht shtatë ministra dhe ish-ministra janë marrë në pyetje apo janë marrë të pandehur për dyshime për korrusion apo abuzim me detyrën.