Të afërmit e gjashtë civilëve, përfshirë edhe tre fëmijëve të vrarë nga sulmet ajrore të NATO-s në Malin të Zi, planifikojnë ta çojnë çështjen e tyre në Evropë pasi pretendimet e tyre për dëmshpërblim u hodhën poshtë nga gjykatat vendase.
Dragica Boskoviç, vëllai 40 vjeçar i të cilës, Vukiç Vuletiç, ishte një nga gjashtë personat e vrarë gjatë sulmit ajror në urën në fshatin Murino më 30 prill 1999, tha për BIRN se gjykatat e Malit të Zi kishin vepruar në mënyrë të padrejtë pasi kishin refuzuar kërkesën për dëmshpërblim të familjeve, duke i detyruar ata t’i drejtohen Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut për të kërkuar drejtësi.
Familjet paditën shtetin sepse autoritetet malazeze nuk lajmëruan në Murino para bombardimit të urës, edhe pse sirenat u ndezën në qytetin e Plavës, e cila ndodhet aty pranë.
“A ishte Mali i Zi i detyruar t’i paralajmëronte njerëzit për rrezikun? Apo mjaftonte që gjoja i paralajmëroi për rrezikun me anë të sirenave në Plavë? Si mundeshin njerëzit e pafat mbi urë në Murino të dëgjonin sirenat në Plavë, dhjetë kilometra larg?” pyeti Boskoviç.
Njësoj si Vuletiçi, Julija Brudar (10 vjeçe) dhe motra e saj Olivera Maksimoviç (13 vjeçe), Miroslav Knezeviç (13 vjeç), Milka Kocanovic (69 vjeç) dhe Manojlo Komatina (69 vjeç) u vranë kur dhjetë raketa goditën urën në lumin Lim, pranë kufirit me Kosovën.
NATO e konsideronte urën si një ‘objektiv ushtarak’ sepse mendohej se ishte një nga rrugët kryesore tranzite për në Kosovë të trupave të Ushtrisë Jugosllave të vendosur në Mal të Zi.
Gjykatat më të ulëta vendosën në favor të familjeve, por Gjykata e Lartë tha në vitin 2013 se çështjet duhet të pezullohen, sepse “pretendimeve u ka kaluar afati” dhe se Gjykata e Apelit në Podgoricë më në fund i refuzoi të gjashta çështjet për kompensim në shtator dhe tetor këtë vit.
Avokati i të gjashta familjeve, Velija Muric, tha se vendimi për të hedhur poshtë pretendimet nuk kishte baza në ligjet malazeze apo ndërkombëtare.
“Në rastin e viktimave civile të NATO-s, drejtësia në Mal të Zi ka degraduar dhe është shkatërruar. Sidomos duke marrë parasysh se ky është një shembull i një krimi lufte,” tha Muric për BIRN
Muric tha se gjatë proceseve gjyqësore u vërtetua se Mali i Zi mori një paralajmërim nga baza e NATO-s në Aviano, Itali, Komanda Ushtarake e Sulmeve Ajrore në Jugosllavi, të cilët i tregonin autoriteteve se cilat objektiva do të goditeshin, në mënyrë që të paralajmërojnë civilët.
Por kjo nuk u bë në Murino, edhe pse sirenat ranë në Plavë dhe në Podgoricë, pothuajse 200 km larg fshatit.
Muric i ka paraqitur një ankesë Gjykatës Kushtetuese të Malit të Zi për apelet e fundit, por tha se nuk ishte optimist që kjo do të ndodhte. Kështu që familjet do të ngrenë një padi në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg.
Boskovic tha se veprimet e autoriteteve të Malit të Zi shfaqin përbuzje për viktimat.
“Askush s’dëshiron të ketë fatkeqësinë ta masë atë lloj humbjeje me para dhe asgjë s’mund të na e kompensojë, por kjo tregon sjelljen e një vendi kundrejt qytetarëve të tij, viktimave të pafajshme dhe familjeve të tyre,” tha ajo.
Sulmet ajrore të NATO-s në Jugosllavi u ndërmorën për t’i dhënë fund fushatës ushtarake të Beogradit në Kosovë- hera e parë që aleanca perëndimore përdori forcë pa mbështetjen e Këshillit të Sigurisë të Kombeve të Bashkuara.
Sipas Monitorimit të të Drejtave të Njeriut, rreth 500 civilë u vranë gjatë 78 ditëve të bombardimeve.
