Dokumentari-premierë rrëfen jetën personale të njerëzve të komunitetit rom në Shqipëri dhe vështirësitë e tyre për t’u integruar në shoqëri.
“Nuk e kisha menduar kurrë jetën time në një barrakë dhe nuk dua ta mendoj se kjo do të jetë trashëgimia që do t’u lë fëmijëve të mi”.
Gruaja rome shtrëngon duart përpara kamerës, ndërsa fytyra i vrenjtet kur nis të rrëfejë jetën e saj të vështirë përballë barrakës që e quan shtëpi. Të tjerë njerëz si ajo, pjestarë të komunitetit rom në Shqipëri tregojnë njëri pas tjetrit kushtet e tyre të mjerueshme në një vend ku ndjehen të margjinalizuar.
Dokumentari “Roming – no network”, i realizuar nga regjisorët Elton Baxhaku dhe Eriona Çami e ka vendosur fokusin tek historitë personale të njerëzve të komunitetit rom në Shqipëri. Premiera u shfaq dje në praninë e anëtarëve të komunitetit rom, të shoqërisë civile dhe organizatave për mbrojtjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri.
I realizuar në disa qytete të ndryshme të Shqipërisë, dokumentari i mundësuar nga Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë, OSFA synon të jetë një dritare e një realiteti të hidhur e të veçuar nga pjesa tjetër e shoqërisë.
Autorët e tij heqin gjithashtu një paralele mes Shqipërisë komuniste dhe asaj të tranzicionit në trajtimin e këtij komuniteti, prej nga rezulton se mbijetesa e tyre është vështirësuar.
Dy regjisorët e filmit dokumentar, Elton Baxhaku dhe Eriona Çami paraqitën punën e tyre të nisur në vitin 2013, duke pranuar se dokumentari synon mbi të gjitha të ngjallë reagim të brendshëm tek secili dhe reflektim publik mbi një shtresë të margjinalizuar.
“Rëndom na duket se i njohim njerëzit që i përkasin këtij komuniteti, por gjatë xhirimeve kam ndjerë se thellë-thellë, nuk i njohim aq mirë,” tha gjatë premierës regjisorja Eriona Çami.
“Sfida e këtij dokumentari ishte krijimi i një marrëdhënieje besimi dhe barazie mes nesh si realizues dhe atyre si të intervistuar,” tha për BIRN regjisori Elton Baxhaku.
Ai tregon se realizimi i dokumentarit nuk ka qenë i thjeshtë, për shkak të mosbesimit të krijuar ndër vite nga personat e komunitetit rom.
“Ndjeshmëria e romëve ndaj kamerave për shkak të abuzimit që ka bërë media me besimin e tyre, na e vështirësoi punën, por ne u treguam se imazhet nuk ishin sa për të kaluar rradhën, por do të mbeteshin gjatë,” shtoi Baxhaku.
Baxhaku dhe Çami kanë bashkëpunuar edhe më parë në realizimin e filmave dokumentarë për shtresa të margjinalizuara të shoqërisë, si komuniteti LGBT, personat me aftësi të kufizuara dhe së fundmi me komunitetin rom.
Mes rrëfimeve të tyre për të shkuarën dhe të tashmen, pjesëtarë të komunitetit rom ngritën problematikat e punësimit, strehimit, diskriminimit dhe aspiratat për një jetë normale në të ardhmen.
“Momenti më prekës gjatë xhirimeve ka qenë kur një zonjë që banonte në një kasolle hezitoi të na ofronte një kafe nga frika se do ta refuzonim. Kjo skenë më bëri të reflektoj për faktin se i kemi veçuar si inferiorë dhe nuk i kemi konsideruar si të barabartë këta njerëz bujarë,” shtoi regjisori Baxhaku.
Komuniteti rom në Shqipëri vazhdon të jetojë në kushte të vështira dhe të diskriminohet nga një pjesë e shoqërisë. Sipas censusit të vitit 2011, në të gjithë Shqipërinë jetojnë 8301 persona të komunitetit rom. Megjithatë, shifra reale mendohet se është më e lartë se ajo zyrtare.