Vendasit në qytetin perëndimor serb të Uzices kanë besim se – më shumë se dy dekada pas heqjes së saj – një statujë e ish-presidentit jugosllav Josip Broz Tito, do të rikthehet në vendin ku ndodhej dikur.
Nikola Gogic, drejtori i muzeut në qytetin serb të Uzices, tha për BIRN të hënën se stafi i muzeut është optimistë se një statujë pesë metra e lartë të ish-presidentit Josip Tito do të kthehet në sheshin kryesor të qytetit, ku ajo ndodhej dikur.
“Kjo do të jetë një mënyrë që Uzice dhe e gjithë kjo zonë t’i bëjë homazh Titos dhe të gjithë asaj periudhe komuniste kur për Uzicen u bë vërtet shumë, i cili nga një fshat i vogël u shndërrua në një qytet të vogël me fabrika,” tha Gogic.
Statuja e Titos u hoq në vitin 1991 kur Jugosllavia filloi të kalonte në luftë civile dhe kur shumë serbë iu larguan trashëgimisë së Titos.
Ka pasur përpjekje më parë që statuja të vendosej përsëri në shesh. SUBNOR, organizata që përfaqëon ish luftëtarët partizanë të Luftës së Dytë Botërore, i bëri njëë peticion presidentit serb Tomislav Nikoliç që ta rivendosë përsëri në shesh statujën, por kjo përpjekje dështoi.
Nisma më e fundit vjen ndërsa muzeu i Uzices përgatitet të hapë një Muze të “Republikës së Uzices”, një territor jetëshkurtër i çliruar nga partizanët i ngritur gjatë pushtimit gjerman në Luftën e Dytë Botërore.
“Nëse nuk arrijmë ta vendosim statujën në Sheshin Partizani (sheshi kryesor), ao do të vendoset në një vend shumë të dukshëm në muzeun e ri,” tha Gogic.
“Ne po i lutemi autoriteteve vendase të rishqyrtojnë vendimin vitit 1991 për të hequr statujën. Ne kemi mbështetjen e një numri të madh qytetarësh dhe shpresojmë që së shpejti ata t’i përgjigjen kërkesave tona,” tha Gogic.
Gjatë periudhës komuniste, qyteti njihej si “Uzice e Titos” për rolin e tij në luftën e partizanëve jugosllavë kundër forcave okupuese të Boshtit.
Uzice thuhej se ishte qyteti i preferuar i liderit të ndjerë në Jugosllavi, dhe pothuajse çdo rrugë mbante emrin e një luftëtari partizan.
Tito sundoi Jugosllavinë nga riformimi i saj në vitin 1945 në vdekjen e tij në vitin 1980, pasi udhëhoqi partizanët gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Për shkak të qëndrimit të tij diplomatik të mos angazhimit, ai u adfmirua nga shumë në Perëndim si një diktator beninje, dhe u lavdërua për ruajtjen bashkëjetesën paqësore mes popujve të Jugosllavisë.
Si një burrë shteti i suksesshëm, vdekja e të cilit tronditi të gjithë ish-Jugosllavinë, ai ishte subjekt i dhjetëra monumenteve në të gjithë Ballkanin.
Një nga memorialët më të mëdhenj dhe të mbajtur më mirë i dedikuar Titos ndodhet në Beograd, ku ndodhet gjithashtu edhe varri i tij. Një statujë e Titos ndodhet gjithashtu në fshatin e tij të lindjes në Kumrovec në Kroaci. Ajo u sulmua në vitin 2004, por u restaurua jo shumë kohë pas.
Disa monumente të Titos ndodhen ende në Bosnjë dhe Hercegovinë, tre prej tyre në Sarajevë, ndërsa në kryeqytetin maqedonas në Shkup, një statujë e vogël ndodhet jashtë një shkolle që mban ende emrin e ish-udhëheqësit jugosllav.
Edhe pse u akuzua për burgosjen dhe vrasjen e kundërshtarëve politikë dhe për zbatimin e një politike të dobët ekonomike që la vendin në një krizë ekonomike, shumë njerëz e kujtojnë sundimin e tij 35-vjeçar si një kohë paqeje dhe besojnë se vdekja e tij shënoi fillimin e shpërbërjes së Jugosllavisë.
Jugosllavia ishte i vetmi vend socialist që i shpëtoi me sukses dominimit të Bashkimit Sovjetik, ndarjes me Stalinin në vitin 1948 për të ndjekur një politikë të jashtme neutrale gjatë Luftës së Ftohtë. Vendi u shpërbë pak më shumë se dhjetë vjet pas vdekjes së Titos në vitin 1980.
Dekada më pas, shumë njerëz në Serbi dhe në të gjithë rajonin organizojnë festimke të sundimit të tij, sidomos gjatë ditëlindjes së tij çdo 25 maj.