Ish-komandanti i Srebrenicës Naser Oriç doli para gjykatës në Sarajevë për krime lufte, i akuzuar si përgjegjës për vrasjen e tre serbëve në vitin 1992 – një çështje që ka zemëruar shumë boshnjakët e vendit.
Gjyqi i Oriç u hap në gjykatën shtetërore boshnjake në kryeqytet të martën me leximin e aktakuzës, e cila e padit atë dhe ish-ushtarin Ushtrisë Boshnjake Sabahudin Muhiç për vrasjen e tre robërve serbë në fshatrat Zalazje, Lolici dhe Kunjerac në vitin 1992.
“Viktimat ishin të burgosur lufte. Ata dorëzuan armët e tyre dhe ishin nën kontrollin e forcave të Mbrojtjes Territoriale në Srebrenicë. Oriç dhe Muhiç e dinin që po shkelnin konventat e Gjenevës, sepse të burgosurit ishin nën mëshirën e tyre,” tha prokurori Miroslav Janjiç.
Sipas akuzave, Oriç vrau një prej të burgosurve të luftës duke e qëlluar atë me thikë në qafë, pasi e goditi në këmbë. Ai goditi gjithashtu edhe një të burgosur tjetër, i cili më pas u vra nga Muhiç, ndërsa i burgosuri i tretë u vra gjithashtu nga ushtari, pretendon prokuroria.
Gjyqi filloi pavarësisht kundërshtimeve nga ana e mbrojtjes së Oriçit, e cila u shpreh se ai ishte gjykuar dhe liruar nga akuzat për të njëjtat krime nga gjykata e mbështetur nga OKB-ja në Hagë.
Por gjykata e OKB-së ka thënë se aktakuza e ngritur në Bosnjë dhe Hercegovinë është shymë ndryshe nga akuzat nga të cilat ai u lirua nga Gjykata e Hagës.
Ajo tha se Gjykata e Hagës e liroi Oriçin nga përgjegjësia komanduese për vrasjen e një personi në rajonin e policisë në Srebrenicë dhe gjashtë persona të tjerë në ambientet e ndërtesës së komunës.
Mbrojtja e Oriç pohoi se hetimi boshnjak zgjati vetëm një muaj, gjë e cila ishte e çuditshme për krime shumë më të vogla, e jo më për një rast krimesh lufte.
“Prokuroria listoi pesë dëshmitarë në vendimin e tyre për të hapur hetimin. Asnjë prej tyre nuk e përmendi Oriçin apo e lidhi atë me krimin. Kështu që si mundet prokuroria të ketë vendosur të hapë hetimin?” pyeti avokatja e Oriç, Lejla Coviç.
Coviç tha se ishte gjithashtu dyshuese që dëshmia e një dëshmitari kyç të mbrojtur me emrin e koduar 01 u bë publike vetëm nëntë ditë pas hapjes së hetimit.
“Duket sikur prokuroria ishte psikike, sikur ata e dinin se çfarë do të ndodhte,” tha ajo, duke shtuar se 01 e kishte ndryshuar dëshminë e tij disa herë, kështu që mbrojtja do të jetë në gjendje të vërtetojë që ai nuk është dëshmitar i besueshëm.
Prokuroria kërkoi që masat të cilat nuk e lejojnë Oriçin të udhëtojë jashtë entitetit të Federatës së Bosnjës të mbeten në fuqi, por mbrojtja e kundërshtoi këtë gjë.
“Gjyqi ka filluar, kështu që ju i keni nën kontroll lëvizjet e Oriçit. Ai po i ndjek seancat dëgjimore. Kështu që masa të tilla nuk janë të nevojshme,” tha Coviç.
Oriç iu drejtua gjithashtu gjykatës dhe tha se ai nuk ka kërcënuar ndonjë dëshmitar dhe nuk shikon ndonjë arsye për kufizime të mëtejshme të lëvizjes së tij.
Prokurori Janjiç u shpreh se këto ishin masat më të lehta dhe se ato duhet të mbeten në fuqi.
Oriç kërkohet edhe në Serbi për krime lufte. Në qershor të vitit të kaluar ai u arrestua në kufirin francezo-zviceran me kërkesë të prokurorisë së Serbisë, e cila ta akuzonte atë për krime në Srebrenicë. Por ai u ekstradua në fund në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe jo në Serbi.
Padia e ish-komandantit të Srebrenicës në Bosnjë dhe Hercegovinë u kritikua ashpër si nga viktimat serbe të luftës – të cilat u shprehën se akuzat ishin shumë modeste – dhe nga viktimat boshnjake të krimeve serbe.
Para fillimit të seancës dëgjimore të martën, një grup të mbijetuarish të gjenocidit të Srebrenicës u mblodhën përpara ndërtesës së gjykatës për të mbështetur Oriçin, ndërsa një grup tjetër me rreth 20 viktima lufte serbe të Bosnjës erdhën për të parë fillimin e gjyqit.
Munira Subasiç, presidente e shoqatës “Nënat e Srebrenicës dhe Enklavat e Zepës” tha për mediat se Oriç ishte një hero për shkak të rolit të tij në luftën kundër forcave serbe në vitet e para masakrave në Srebrenicë në vitin 1995.
“Ne nuk do t’i lejojmë këto akuza, të cilat janë të bazuara në dëshmitarë të rremë”, tha Subasiç.
Por Vinko Lale, sekretari i Unionit të Ish të Burgosurve të Kampit të Rajonit Birac, tha se ai shpreson se akuzat ndaj Oriçit do të zgjerohen edhe më shumë.
“Ai ka kryer krime të tjera kundër serbëve në rajonet e Srebrenicës dhe Bratunacit dhe shpresoj që bashkëpunëtorët e Oriçit do të kapen,” tha ai.
Dëshmitarët e parë në gjyq janë programuar të dëshmojnë më 16 shkurt.