Një njësi speciale do të merret me problemin e madh të pronave të komuniteteve fetare në Shqipëri, ku shumica i përkasin Komunitetit Mysliman.
Agjencitë shqiptare në krye të kompensimit dhe legalizimit të pronave po krijojnë një njësi të veçantë të përbashkët derisa të zgjidhet problemi i pronave fetare.
Situata në lidhje me pronat fetare në vend është e ndërlikuar ngaqë përfshin problemet e krijuara në kohën komuniste dhe atë pas komunizmit, por agjencitë shtetërore janë zotuar se njësia do t’i zgjidhë problemet brenda tre vitesh.
Kur regjimi komunist i diktatorit Enver Hoxha bëri të jashtëligjshëm fenë në vitin 1967, pronat e rreth 1200 xhamive dhe 400 kishave katolike dhe ortodokse në Shqipëri u sekuestruan dhe u transformuan në pronë publike.
Më shumë se dy dekada pas rënies së regjimit komunist, shteti ka dështuar në rikthimin dhe kompensimin e xhamive dhe kishave, duke krijuar kokëçarje financiare veçanërisht për Komunitetit Mysliman Shqiptar, KMSh, që pretendon se ka numrin më të madh të pronave të sekuestruara.
Rreth 236 dosje të pashqyrtuara të pronave të pretenduara nga komunitetet fetare ende ndodhen në sirtarët e Agjencisë për Kthimin dhe Kompensimin e Pronës, 172 prej të cilave pretendohen nga komuniteti mysliman.
Nga ana tjetër, një fenomen tjetër ka ndodhur gjatë dy dekadave të shkuara, kur qindra xhami dhe kisha u ndërtuan pa leje në pronë shtetërore ose private.
Artan Lame, drejtor i Agjencisë së Legalizimit, Urbanizimit dhe Integrimit të Zonave Informale, ALUIZNI, tha të mërkurën se 957 objekte kulti prisnin legalizimin.
Kreu i komunitetit islamik në Shqipëri, Ylli Gurra, i tha BIRN se shumica e këtyre objekte që presin të legalizohen i përkasin myslimanëve dhe KMSH duhet të paguajë kuotat e vendosura nga agjencia për legalizimin.
“Vetëm në Tiranë, 93 xhami presin legalizimin dhe ne kemi vendosur se cilat do të jenë 33 të parat që do të fillojnë procesin”, shpjegoi Gurra.
Ai shpreson se njësia e përbashkët për pronat fetare mund ta përfundojë procesin brenda tre viteve, pasi kjo do ta lehtësonte shumë barrën e KMSH.
Një studim i publikuar të enjten nga Instituti Shqiptar për Studime Ndërkombëtare, nga Enri Hide, ia hedh fajin e shtimit të radikalizmit mysliman në Shqipëri, pjesërisht dështimit të shtetit për të kompensuar komunitetin mysliman për humbjen e pronave.
“Një numër fondacionesh dhe organizatash kryesisht nga Lindja e Mesme dhe Gjiri Persik mbushën këtë vakum dhe u përqendruan në ndihmë materiale dhe financiare për të ndërtuar këtë institucion,” shkruan ai.
“Në shumicën e rasteve, kostoja ishte imponimi i një kulture tjetër myslimane, larg nga ajo tradicionale e Shqipërisë,” shton ai.