Disa ditë përpara fillimit të Këshillit të Madh dhe të Shenjtë në Kretë, që synon të bashkojë të krishterët ortodoksë në botë, mosmarrëveshjet e kishave të ndryshme kanë përshkallëzuar – dhe disa kisha kanë anuluar pjesëmarrjen.
Patriarkana Ekumenike në Konstandinopojë [Stamboll] thotë se është e vendosur të vazhdojë planet për një këshill historik të kishave ortodokse përballë faktit se krerët e katër kishave kanë vendosur të tërhiqen nga takimi.
Përçarjet mes 14 patriarkanave janë komplikuar më tej nga një mosmarrëveshje e ri serbo-rumune, duke hedhur dyshime serioze mbi faktin nëse këshilli do ta përmbushë qëllimin e vet të përgjithshëm për të sjellë unitet te 300 milionë të krishterë në botë.
Kisha Ortodokse Bullgare ishte e para që u tërhoq nga takimi, i planifikuar të mbahet nga 19 deri më 27 qershor.
Fillimisht ishte planifikuar që takimi do të hapet në Stamboll, por pas kundërshtimit të fortë nga Patriarkana e Moskës, vendi u zhvendos në ishullin grek të Kretës.
Ndryshimet në agjendën fillestare dhe procedurat teknike të takimit janë miratuar gjithashtu me kërkesë të Rusisë, ku të gjitha patriarkanat bënë nënshkrimin përfundimtar të programit të takimit më 24 janar.
Por më 3 qershor, Sinodi i Shenjtë i Bullgarisë ka konfirmuar se nuk do të marrin pjesë në këshill, duke thënë se tema “veçanërisht të rëndësishme” ishin lënë jashtë axhendës.
Ai kritikoi planin e vendosjes së vendeve në mbledhje dhe argumentoi se është shkelur parimi i barazisë për përfaqësuesit e 14 kishave ortodokse.
Vendimi i Bullgarisë u pasua nga Kisha ultra-konservatore e Gjeorgjisë dhe pastaj edhe nga Kisha Ortodokse e Rusisë, e cila ka deklaruar zyrtarisht të hënën se pjesëmarrja e saj ishte e pamundur.
“Ne nuk do të mund të marrim pjesë në Këshillin Pan-Ortodoks… kërkojmë shtyrje të takimit”, tha Ria Novosti, zyrtari i dytë më i rëndësishëm i kishës pas Patriarku Kirili.
Ai e justifikoi vendimin e Moskës me “mospjesëmarrjen e disa kishave ortodokse” dhe “shkelje të parimit të konsensusit”.
Zhvillimi i fundit duket se ka konfirmuar spekulimet se kisha bullgare dhe disa patriarkana të tjera nga ish-blloku komunist janë duke marrë anën e Rusisë në betejën e saj të vazhdueshme të pushtetit me Patriarkanën Ekumenike të Konstandinopojës.
Manovrat e papritura kanë zemëruar disa klerikë dhe ekspertë të rëndësishëm, të cilët dyshojnë se Sinodi i Shenjtë i Bullgarisë po i shërben interesave të Rusisë.
“Nuk e kuptoj. Si është e mundur që pasi ne të gjithë ramë dakord se do të ketë një Këshill, dikush vendos se nuk do të vijë?”, pyeti më 12 qershor kryepeshkopi Yeronim i Athinës.
Ai tha se takimi do të vazhdojë me të gjitha kishat që do të jenë të pranishme.
Ndërkohë kisha ortodokse serbe është në konflikt me Patriarkanën rumune për një mosmarrëveshje në lidhje me kompetencën territoriale, e cila kërcënon të prishë komunikimin ndërmjet dy kishave.
Arsyeja kryesore për konfliktin është pretendimi i Beogradit se priftërinjtë rumunë po punojnë në territorin e Serbisë lindore, mbi të cilën ka juridiksion kisha serbe.
Priftërinjtë rumunë akuzohen se kanë kaluar Danubin për në Serbi dhe kanë kryer shërbime te vllehët serbë dhe pakicat etnike rumune.
Beogradi ka kërkuar që mosmarrëveshja me Bukureshtin të përfshihet në axhendën e samitit ortodoks në Kretë.
Ngaqë nga kërkesa e tij nuk u përmbush, ai ka kërkuar shtyrjen e mbledhjes ose të paktën futjen e bisedimeve në një nivel teknik.
Mbetet e paqartë, megjithatë, nëse Serbia do të ndjekë Bullgarinë, Gjeorgjinë, Rusinë dhe Patriarkanën e Antiokisë, që ka një mosmarrëveshje të gjatë me Patriarkanën e Jeruzalemit, duke bojkotuar takimin.