Nëse Serbia dhe Kosova arrijnë të zgjidhin mosmarrëveshjen e tyre prej një dekade të gjatë, pesë vendet anëtare të BE-së që nuk e njohën Kosovën mund të duhet të përshtatin shpejt politikat e tyre të jashtme.
Të pesë vendet e BE-së që nuk e kanë njohur Kosovën mund të gjenden të zënë ngushtë dhe të duhet të rregullojnë politikat e tyre shpejt nëse Serbia dhe Kosova bien dakord për një zgjidhje përfundimtare dhe marrin mbështetje për këtë nga Perëndimi.
Sllovakia, një nga pesë vendet e BE-së që nuk e njohu atë, thotë se tashmë po përgatitet për një rishikim.
“Përfundimi i një marrëveshjeje të tillë midis Beogradit dhe Prishtinës do të krijonte një situatë të re politike, e cila do të shqyrtohet si duhet,” tha për BIRN Ministria e Jashtme e Sllovakisë.
Pjesërisht për shkak të frikës se pakica e saj hungareze mund të kërkojë të njëjtën gjë si Kosova, Sllovakia është në grupin e pesë vendeve të BE-së që nuk e njohën kurrë Kosovën, së bashku me Rumaninë, Spanjën, Qipron dhe Greqinë.
Ish-provinca shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Serbia kurrë nuk e ka njohur atë.
Megjithatë, presioni ndërkombëtar po rritet në të dy vendet për të zgjidhur mosmarrëveshjen prej një dekade, nëse ata duan të sigurojnë një të ardhme si pjesë të BE-së.
“Sllovakia mbështet dialogun midis Beogradit dhe Prishtinës dhe kjo përfshin zbatimin e shpejtë të marrëveshjeve të arritura në të kaluarën, si edhe përgatitjen e marrëveshjeve të reja,” tha ministria sllovake.
Ajo vuri në dukje se procesi i dialogut dhe përmbajtja e marrëveshjeve duhet të jetë në përputhje me parimet në të cilat bazohet BE-ja, duke përfshirë respektimin e të drejtave të pakicave.
“Një marrëveshje eventuale ligjore e detyrueshme nga Beogradi dhe Prishtina duhet gjithashtu të jetë në përputhje me perspektivën europiane të rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe duhet të forcojë paqen dhe stabilitetin e rajonit,” shtoi ajo.
Sllovakia nuk është i vetmi vend i Europës Lindore i shqetësuar nga ritmi i ngjarjeve në Kosovë dhe Serbi.
Njohja e Kosovës si shtet mund të nënkuptojë probleme të reja për Rumaninë, pakica e madhe hungareze e të cilës po kërkon zonën e vet autonome në rajonin e Transilvanisë.
Tre partitë kryesore etnike hungareze të Rumanisë, Bashkimi Demokratik i Hungarezëve në Rumani, Partia Popullore Hungareze në Transilvani dhe Partia Qytetare Hungareze, më 8 janar nisën një kërkesë të përbashkët për autonomi territoriale, lokale dhe kulturore.
Ky veprim i zemëroi politikanët në Bukuresht që i shohin kërkesat si të papranueshme, sidomos pasi Hungaria zbuloi në janar se deklarata ishte nisur dhe ndërmjetësuar nga Katalin Szili, i dërguari i kryeministrit hungarez Viktor Orban.
Edhe pse autoritetet rumune nuk i iu përgjigjën pyetjeve të BIRN për këtë çështje, raportohet gjerësisht se në takimet bilaterale midis zyrtarëve serbë dhe rumunë, fakti që Rumania nuk e kishte njohur Kosovën është theksuar vazhdimisht si diçka tek e cila Serbia mund të mbështetet.
Qiproja, e ndarë në dy pjesë nga pushtimi turk në vitin 1974, është akoma më kundërshtuese në parim për njohjen e një entiteti të shkëputur si Kosova.
“Qiproja, për arsye parimi, nuk mund ta njohë dhe nuk do të njohë një deklaratë të njëanshme pavarësie,” u citua nga The Independent në vitin 2008 të ketë thënë ministrja e jashtme e atëhershme Erato Kozakou-Marcoullis.
“Nuk është se ne kemi frikë se Republika Turke e Qipros Veriore, TRNC, do të shpallte pavarësinë, sepse ata e bënë këtë në vitin 1983 dhe morën një reagim shumë të fortë nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara,” shtoi ajo, tha i njëjti raport.
Demetris Samuel, kreu i Komunikimeve në Ministrinë e Jashtme të Qipros, tha për BIRN se asgjë nuk kishte ndryshuar fare qëndrimin e Qipros që nga ajo kohë.
“Qëndrimi i Republikës së Qipros për këtë çështje është artikuluar qartë në shumë raste. Ne nuk shohim ndonjë arsye për të komentuar në bazë të skenarëve hipotetik,” tha ai.
Nga të pesta vendet e BE-së që nuk e njohin Kosovën, Spanja, me rajonin e saj katalanas, ka qenë ndoshta më e vendosura në deklarimin e kundërshtimit të saj ndaj njohjes së Kosovës.
Pas përpjekjet së dështuar për pavarësi të Katalonjës vitin e kaluar, paraardhësi i qendrës së djathtë të Pedro Sanchez, Mariano Rajoy, mori një qëndrim edhe më të ashpër sesa pjesa tjetër në lidhje me Kosovën, deri në pikën e bojkotimit të samitit të BE-së në maj në Sofje me gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor, vetëm sepse në të përfshihej edhe Kosova.
Së fundmi, e fundit nga pesë vendet që mund të krijojnë vështirësi për Kosovën në qëllimin e saj për t'u njohur plotësisht është Greqia.
Shefi grek i diplomacisë Nikos Kotzias përsëriti më 11 prill në Beograd se vendi i tij nuk do ta njohë Kosovën. Në këmbim, ministri i jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiç, tha se Beogradi e respektonte qëndrimin e Greqisë ndaj Maqedonisë – emrin e të cilës ajo e kundërshton – duke shtuar se “Serbia u gabua kur e njohu Maqedoninë me këtë emër (emri i saj zyrtar) në vend të Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë, FYROM.”
Megjithatë, pasi situata ndryshoi dramatikisht midis Greqisë dhe Maqedonisë, të cilat tani kanë arritur një marrëveshje mbi mosmarrëveshjen e tyre historike, raportet kanë spekuluar se Greqia mund të ndryshojë qëndrimin e saj edhe ndaj Kosovës.
Dusan Janjiç, nga Forumi për Marrëdhënie Etnike, një organizatë ekspertësh, tha për Sputnik në shkurt se Kosova ishte në axhendën e bisedimeve Greqi-Maqedoni.
Janjiç shtoi se Greqia ishte e gatshme ta njohë pavarësinë e Kosovës nëse Uashingtoni do ta kërkojë këtë, me qëllim që të sigurojë prosperitetin e saj ekonomik.