Për më shumë se treçerek shekulli, Shtetet e Bashkuara kanë luajtur një rol të madh dhe konstruktiv në botë. Në fakt, ka pasur gabime të mëdha, duke përfshirë Luftën e Vietnamit dhe Luftën e Irakut të vitit 2003, por SHBA-ja më shumë ka vepruar mirë sesa keq.
Rezultatet flasin vetë. Hyrja e SHBA-së në Luftën e Dytë Botërore rezultoi vendimtare. Pjesërisht për shkak të nxitjes amerikane, epoka koloniale pati një fund të shpejt, edhe pse jo gjithmonë paqësor. Krijimi i një rendi aleancash të pasluftës ndihmoi për të garantuar që Lufta e Ftohtë të qëndronte e ftohtë dhe të përfundonte në kushte në përputhje me interesat dhe vlerat perëndimore. Një sërë institucionesh dhe politikash siguruan bazën për rritje të paprecedentë ekonomike globale dhe zgjatje të jetëgjatësisë.
Por aftësia e SHBA-së për të vazhduar të luajë një rol të madh dhe me ndikim global është gjithnjë e më e pasigurt. Disa arsye nuk kanë të bëjnë me SHBA-në, por ndikojnë në pozicionin e saj.
Ka shumë sfida të reja të jashtme. Ekonomia amerikane, përgjegjëse për gjysmën e prodhimit të botës pas Luftës së Dytë Botërore, tani prodhon vetëm një të katërtën. Forca ushtarake tani është e shpërndarë gjerësisht midis vendeve dhe grupeve të tjera. Burimet energjetike dhe minerale, së bashku me qendrat prodhuese nga të cilat varen SHBA-ja dhe të tjerët, janë të shpërndara gjerësisht. Kjo shpërndarje e pushtetit dhe e pasurisë u jep të tjerëve aftësinë për t’i rezistuar ose kundërshtuar ndikimin dhe fuqinë e SHBA-së. Pozicioni i Amerikës në këtë botë është një përparësi e përgjithshme, por jo dominim.
Aftësia e Amerikës për të ndjekur rrugën e saj është e kufizuar më tej nga globalizimi. Qofshin ndryshime klimatike apo viruse, SHBA-ja nuk mund të largohet nga pasojat e kushtueshme të zhvillimeve përtej kufijve të saj apo të gjenerojë zgjidhje vetë. As izolacionizmi dhe as unilateralizmi nuk janë një opsion i mundshëm.
Megjithatë, ai që mund të jetë kërcënimi më serioz për sigurinë dhe stabilitetin global, buron nga zhvillimet brenda SHBA-së, nga përçarjet e thella politike dhe sociale që kërcënojnë konkurrencën e vendit, aftësinë e tij për të hartuar dhe zbatuar politikë të qëndrueshme, madje edhe stabilitetin e tij.
Pa dyshim, disa lexues do të ndihen të dëshpëruar për të gjithë këtë dhe do të kënaqen nga vështirësitë e SHBA-së pas shumë dekadash që kanë ndjekur shembullin e Amerikës. Por çdo kënaqësi e tillë do të jetë jetëshkurtër, sepse në një botë që ndonjëherë është e dhunshme dhe gjithmonë globale, vështirësitë e Amerikës mund dhe do të bëhen shpejt të tyret. Erozioni i mëtejshëm i demokracisë amerikane do të përdoret nga qeveritë antidemokratike gjetkë për të justifikuar dhe zgjeruar shtypjen e tyre ndaj popullatës së tyre. Dhe, në mungesë të një ekonomie të fortë amerikane, ekonomitë e vendeve të tjera do të rriten më ngadalë ndërsa eksportet e tyre do të vonojnë.
Një SHBA më e dobët dhe më pak e parashikueshme do të shkatërronte strukturën e aleancave, të cilat për të qenë efikase kërkojnë që ndihma e ndërsjellë të jetë pothuajse e sigurt. Në mënyrë të ngjashme, armiqtë do të inkurajoheshin në besimin se mund të vepronin pa u ndëshkuar. Rezultati do të ishte një botë me konflikte më të shpeshta, në të cilën armët e avancuara përhapen më gjerësisht dhe vendet agresive do të kenë më shumë ndikim.
Për më tepër, një SHBA-je që është e shpërqendruar dhe e ndarë brenda saj do t’i mungonte kapaciteti dhe konsensusi për të ushtruar lidership në sfidat globale si ndryshimet klimatike. Pa burimet dhe lidershipin amerikan,hendeku tashmë i madh midis këtyre sfidave globale dhe përgjigjeve globale pothuajse me siguri do të rritej. Nuk ka asnjë vend tjetër apo grup vendesh të gatshëm dhe të aftë që të zënë vendin e Amerikës në skenën botërore.
Pyetja, pra, është nëse SHBA-ja do të rifitojë së shpejti pozicionin e saj dhe do t’i ngjajë vendit që ka qenë këto 75 vitet e fundit. Ka disa shenja qetësuese. Mbështetja ekonomike dhe ushtarake amerikane për Ukrainën ka qenë e fuqishme. Rezultatet e zgjedhjeve afatmesme të nëntorit 2022 ishin siguruese në aspektin që shumë nga kandidatët më ekstremë që përbënin kërcënimin më të madh për demokracinë amerikane u mundën.
Por ka edhe zhvillime më pak qetësuese. Pak më parë shënuam përvjetorin e dytë të sulmit të 6 janarit 2021 në Kapitol, i cili për pak shkatërroi demokracinë amerikane. Askush nuk mund të supozojë se protesta të tilla të dhunshme nuk do të ndodhin më. Dhe tani që qeveria e ndarë është përsëri një realitet, mbetet për t’u parë nëse një president dhe një Senat demokrat mund të gjejnë ndonjë bazë të përbashkët me Dhomën e Përfaqësuesve të udhëhequr nga republikanët. Shenjat e hershme nuk janë të mira, pasi republikanët e sapofuqizuar duken më të përqendruar në hetim dhe pengim sesa në legjislacion dhe udhëheqje.
Winston Churchill ka thënë: “Mund të mbështeteni gjithmonë tek amerikanët për të bërë gjënë e duhur – pasi ata kanë provuar gjithçka tjetër.” Kjo thënie është gati të testohet. Problemi për pjesën tjetër të botës është se ajo do të ndikohet në mënyra të konsiderueshme nga ajo që ndodh në SHBA, por ka pak ose aspak aftësi për të ndikuar në zhvillimet atje. Ky është një realitet i pakëndshëm, por i pashmangshëm.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The World’s Stake in American Democracy
