Ish-presidenti finlandez, Martti Ahtisaari, i cili ndërmjetësoi bisedimet Kosovë–Serbi nga viti 2005 deri në vitin 2007, ndërroi jetë të hënën në Helsinki të Finlandës, konfirmoi CMI, Fondacioni i tij për Paqe. Ahtisaari ishte 86 vjeç.
Sauli Niinisto, presidenti i Finlandës, në X (ish-Twitter) shprehu trishtim kur mori lajmin. “Martti Ahtisaari besonte te njerëzit, qytetërimi dhe mirësia, dhe ai jetoi një jetë të mrekullueshme, të jashtëzakonshme”, tha Niinisto.
Ahtisaari u emërua në vitin 2005 si i dërguar i posaçëm i Kombeve të Bashkuara për bisedimet mbi statusin përfundimtar të Kosovës, shtatë vjet pasi ai kishte luajtur një rol kyç në përpjekjen për t’i dhënë fund armiqësive atje.
Pas asnjë rezultati në bisedimet mes zyrtarëve shqiptarë etnikë të Kosovës dhe Serbisë, ai rekomandoi “pavarësinë e mbikëqyrur” për Kosovën.
I ashtuquajturi Plani i Ahtisaarit shërbeu si bazë për shpalljen e pavarësisë së Kosovës nga Serbia më 17 shkurt 2008 dhe reformat e përshkruara nga ai u ndoqën në muajt në vijim nga qeveria e Kosovës.
Megjithatë plani nuk u hodh kurrë për votim në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për shkak të njoftimit të Rusisë se do të përdorte veton e saj, si një anëtare e përhershme.
Në vitin 1999, gjatë fushatës së sulmeve ajrore të NATO-s kundër forcave jugosllave, Ahtisaari shërbeu si ndërmjetës për Bashkimin Evropian në përpjekje për të bindur presidentin e atëhershëm jugosllav Sllobodan Millosheviç që të pranonte planin e NATO-s për t’i dhënë fund armiqësive.
Ai mori çmimin Nobel për Paqe në vitin 2008 për punën e tij në Indonezi, Kosovë dhe vende të tjera. Ahtisaari më pas i tha CNN se krijimi i paqes është gjithmonë i mundur dhe është diçka që e bën atë të ndihet krenar. “Kjo ka funksionuar në Indonezi dhe Kosovë”, tha Ahtisaari për CNN. Në vitin 2005, ai mbikëqyri përfundimin e një konflikti prej tre dekadash midis qeverisë indoneziane dhe rebelëve të Lëvizjes së Lirë Aceh që vrau rreth 15,000 njerëz.
Miroslav Lajçak, i dërguari i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, shprehu trishtimin e tij për ndarjen nga jeta të Ahtisaari-t.
“Një gjigant shumë i respektuar i politikës së jashtme, kam vlerësuar jashtëzakonisht shumë njohuritë, vizionin dhe vlerësimet e tij. Ai dikur tha se paqja është çështje vullneti. Kjo mbetet më e vërtetë se kurrë”, tha Lajçak në ‘X’.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani tha se populli i Kosovës mban zi për vdekjen e Ahtisaari-t. “Ai qëndroi krah për krah me ne ndërsa ne shkruanim historinë tonë si një shtet sovran, demokratik dhe i pavarur. Trashëgimia e tij vizionare do të mbetet përgjithmonë në kujtesën e popullit të Kosovës”, tha Osmani.
Ahtisaari ishte president i Finlandës nga viti 1994 deri në vitin 2000. Para kësaj ai kishte një karrierë të shquar në Kombet e Bashkuara dhe Ministrinë e Jashtme Finlandeze.
Në vitin 2000, ai themeloi Nismën e Menaxhimit të Krizave, CMI, një organizatë e pavarur joqeveritare, për të vazhduar trashëgiminë e tij të zgjidhjes së konflikteve. CMI sot njihet si CMI – Fondacioni i Paqes Martti Ahtisaari.
