Majin e kaluar, përpara se të rizgjidhej si president i Brazilit, Luiz Inacio Lula da Silva pretendoi se presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dhe homologu i tij rus, Vladimir Putin, mbajnë përgjegjësi të barabartë për luftën në Ukrainë. Por pavarësisht se kush është ai që refuzon të mbajë anë (Brazili, Afrika e Jugut ose India), të pretendosh se je “neutral” ndaj agresionit rus është e paqëndrueshme.
E njëjta gjë vlen edhe për individët. Nëse një kalimtar shikon një burrë duke rrahur keqazi një fëmijë në një cep të rrugës, do të prisnim që dëshmitari të përpiqej ta ndalonte atë. Neutraliteti as që bëhet fjalë. Përkundrazi, ne do ta dënonim paturpësinë morale të mosveprimit.
Atëherë, si duhet t’i përgjigjemi vërejtjeve të fundit të Roger Waters në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara? Në një video-telefonatë, aktivisti dhe bashkëthemeluesi i Pink Floyd pretendoi se po fliste për “katër miliardë apo më shumë vëllezër dhe motra” në mbarë botën. Ai pranoi se lufta e Rusisë në Ukrainë është e paligjshme dhe duhet të dënohet “në termat më të ashpër të mundshëm”. Por më pas ai nxitoi të shtojë:
“Pushtimi rus i Ukrainës nuk ishte i paprovokuar. Kështu që unë gjithashtu dënoj provokatorët në termat më të ashpër të mundshëm…Rruga e vetme e arsyeshme e veprimit sot është të bëjmë thirrje për një armëpushim të menjëhershëm në Ukrainë. Asnjë jetë ukrainase apo ruse nuk duhet harxhuar më. As edhe një. Ato janë të gjitha të çmuara në sytë tanë. Pra, ka ardhur koha t’i themi të vërtetën pushtetit.”
A është vërtet “e vërteta” e Waters një shprehje neutraliteti? Në një intervistë në fillim të këtij muaji me Berliner Zeitung, ai tha: “Ndoshta nuk duhet të jem, por tani jam më i hapur për të dëgjuar se çfarë thotë Putini në të vërtetë. Sipas zërave të pavarur që dëgjoj, ai qeveris me kujdes, duke marrë vendime në bazë të një konsensusi në qeverinë e Federatës Ruse.”
Si një zë i pavarur që ndjek nga afër mediat ruse, e njoh mirë atë që thonë Putini dhe propagandistët e tij. Kanalet kryesore televizive janë plot me komentues që rekomandojnë që vende si Polonia, Gjermania ose Mbretëria e Bashkuar të goditen me armë bërthamore. Komandanti çeçen Ramzan Kadyrov, një nga aleatët e ngushtë të Putinit, tani bën thirrje hapur që “lufta kundër Satanizmit të vazhdojë në të gjithë Evropën dhe, para së gjithash, në territorin e Polonisë.”
Në fakt, linja zyrtare e Kremlinit e përshkruan luftën si një “operacion special” për denazifikimin dhe demonizimin e Ukrainës. Ndër “provokimet” e Ukrainës është se ajo ka lejuar Paradat e Krenarisë dhe ka lejuar të drejtat e LGBTQ+ të minojnë normat tradicionale seksuale dhe rolet gjinore. Komentatorët e lidhur me Kremlinin flasin për “totalitarizëm liberal”, madje duke shkuar deri në atë pikë sa të argumentojnë se Viti 1984 i George Orwell ishte një kritikë jo e fashizmit apo stalinizmit, por e liberalizmit.
Ne mediat perëndimore nuk gjen asgjë të tillë, ku motivi kryesor është se ne duhet të ndihmojmë Ukrainën të mbijetojë. Me sa di unë, askush nuk ka kërkuar që të ndryshohen kufijtë e Rusisë, ose të merret një pjesë e territorit të saj. Në rastin më të keq, mund të gjesh kërkesa kundërproduktive për të bojkotuar kulturën ruse, sikur regjimi i Putinit përfaqëson disi njerëz si Pushkini, Çajkovski dhe Tolstoi. Ashtu siç po mbështesim Ukrainën kundër një agresori, po ashtu duhet të mbrojmë kulturën ruse kundër abuzuesit të saj në Kremlin. Ne gjithashtu duhet të shmangim triumfalizmin dhe ta përcaktojmë objektivin tonë në terma pozitivë. Qëllimi kryesor nuk është që Rusia të humbasë dhe të poshtërohet, por që Ukraina të mbijetojë.
Vendet “neutrale” jashtë Perëndimit pretendojnë se lufta është një konflikt lokal që zbehet në krahasim me tmerret e kolonializmit apo ngjarjet më të fundit si pushtimi i Irakut nga SHBA-ja. Por kjo është një shmangie e dukshme. Në fund të fundit, lufta imperialiste e Rusisë është në vetvete një akt kolonializmi. Ata që do të pretendonin neutralitet e humbin pozitën e tyre për t’u ankuar për tmerret e kolonizimit kudo. Waters është një eksponent i zëshëm i rezistencës palestineze ndaj kolonizimit izraelit. Pse rezistenca e Ukrainës ndaj kolonizimit rus është më pak e denjë për mbështetje?
Ndonjëherë, gjërat janë vërtet kaq të thjeshta, sidomos tani që Rusia po përgatitet të festojë përvjetorin e luftës së saj me një ofensivë të re. Është e turpshme të fajësosh Ukrainën për aktet ruse të shkatërrimit, ose të keq karakterizosh rezistencën heroike të ukrainasve si një refuzim të paqes. Ata, si Waters, që bëjnë thirrje për “një armëpushim të menjëhershëm” do t’i detyronin ukrainasit t’i përgjigjen agresionit të dyfishuar rus duke braktisur vetëmbrojten e tyre. Kjo është një formulë jo për paqe, por për qetësim.
Vlen të përmendet – edhe një herë – se Rusia po mbështet në triumfin e argumentit “neutralist”. Siç shpjegon historiani ushtarak Michael Clarke, “plani i Kremlinit do të jetë të vazhdojë të luftojë derisa Perëndimi të ngopet dhe të bëjë presion mbi Kievin që t’i qetësojë ata me çfarëdo territori që kanë marrë deri atëherë.” Rusia po gërmon për një luftë të zgjatur që do të përfshijë mobilizimin e qetë të rreth 600,000 ushtarëve çdo vit për “të ardhmen e pacaktuar”.
Waters ka pothuajse të drejtë: Ukraina vërtet po e “provokon” Rusinë duke refuzuar t’i nënshtrohet ambicieve të saj perandorake, edhe përballë mosmarrëveshjeve të dëshpëruara. Në këtë pikë, e vetmja mënyrë që mund të ndalonte provokimin e fqinjit të saj agresiv revizionist do të ishte të ulej dhe të dorëzohej. E njëjta gjë, do të pajtohej Waters, është e vërtetë për Palestinën.
Por dorëzimi ndaj imperializmit nuk sjell as paqe dhe as drejtësi. Për të ruajtur mundësinë e arritjes së njërës prej tyre, duhet të heqim dorë nga pretendimi i neutralitetit dhe të veprojmë në përputhje me rrethanat.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The Dark Side of Neutrality
